Monday, January 19, 2015

Уншигчдын сэтгэгдэлүүд...

Purevdulam Puujee Унших явцад мэдэхгүй, төдийлөн хэрэглэдэггүй үг хэллэгийг бичиж тэмдэглэх зуурт жижигхэн толь гармаар нилээн олон хуудас болно билээ. Эх хэл минь ямар агуа, би түүнээс өдийхөн сурсан нь энэ мэтийн сайхан зохиол уншихад нэг уншаад ойлгохгүйн бэрхшээлийг авч ирэв.
Nora Cho "Gegeenten" romaniig unshij duusaad khed khonoj bgaa ch, bodogdood bh yum. Khutagtiig tengert khalij bh uyed Digaviranz ni ami orj bui kheseg, Ulemjiin chanar tuguldur - Dadishura gaa Shambaliin ornoos kharj yavna, ureeduin uur neg turuld er em bolj uulzakh barildlaga tavij bui, uur khen ch baigaagui khirnee / Khutagt, Balchinchoijoo 2 l bsan khir ni/ gegeentnii gart bsan chuluug khen avchiv gekh meteer urgeljluulj bodokh, Doloo dugaar noyon khutagtaas khoish daraagiin noyon Khutagt yagaad udii boltol todroogui bgaa yum bol, todorson ch il zarlaagui yum bolov uu.. Takhilch Tudev guai gegeentnii nandinuudiig Mongold ardchilsan khuvisgal garak khurtel tuucheelj irj chadaj.. Odoo bidnii ene eren uye "egel" "egel busiin" yurtunts , ogt or gui.... khooson chanar... gekh metiig ergetsuulekh chadvargui, ukhaantai utsand udirduulsan "Bi" g shutsen, kheterkhii bodit - materiallag zuild shutej dunguluulsen. Zuud, zun beleg, khoid urd nas, nugel buyan, uchral khagatsal khamag yumiig martsan met yamar gedeg tsag uye ve dee gekh meteer ikhiig bodogduulsan, gariin dor oir bailgaj dakhin dakhin sukhuj kharj, khoyor muriig ch bolov tungaaj bodmoor saikhan buteel boljee, butsaagaad delgekh burt shine - nuuts khuvursuur. Alivaag martakhdaa amarkhan khumuun bidend seruulge bolmoor saikhan zokhiol sanagdlaa. jinkhene ukhaan selbemeer, ergetsuulej bodmoor, dakhin dakhin unshmaar saikhan buteel bnaa, ikh bayarlalaa zokhiolch Gombojaviin Mend- Ooyo guai tanid.
 Хөх Толбот Нэг л сайхан өөр ертөнцөөр аялж байгаа мэт сэтгэгдэл төрдөг.Буддын шашны талаар тодорхой ойлголтгүй хүнд бол ярвигтай байхаа,мэдэхгүй ойлгомжгүй зүйл их гарч ирнэ
Tuya Tangad энэ номыг онгоцны буудал дээр уншиж эхлээд онгоцноос буухад дуусгаж орхисон, салахын аргагүй. Одоо дахиж нэг уншина даа
Tsatsaa Namsrai уншууртай , хутагтын талаар олон зүйлийг тодорхой болгосон сайн зохиол болсоон, баярлалаа энэ гое номын талаар оруулсанд
Batjargal Purev Гэгээнтэн ном бол бусад номуудынхаа дэргэд эгнэшгүй сайн болсон гэж боддог. Гэгээнтэнг уншчихаад Шүгдэнг уншихад амтгүй л санагдсан.
Badamgarav Duguitsagaan "Гэгээнтэн" роман мэдлэг, мэдээллийг зузаатгахаас гадна монгол хэлний гайхамшгийг үнэхээр бишрүүлэм бүтээл шүү. Гэхдээ орчин үеийн хүүхдүүд хүлээж авч чадахгүй байх шиг санагдсан. Би охиндоо уншуулах гэж нэлээд үзсэн. Номын эхний хэсгийг давчихвал цаашаа маш сонирхолтой гэж хэлээд бараагүй, уучлаарай ээж ээ гээд буцаагаад тавьчихсан...

Friday, January 16, 2015

Ш.Баатар: Сэтгэлийн таашаал эдэлж, төрөлх хэлнийхээ яруу сайхныг биширч, оюун ухааныхаа царыг тэлж чадахуйц...

Г.Мэнд-Ооёо ахын туурвисан “Гэгээнтэн” романыг бараг гурван жилийн өмнө алга тосон авсан боловч "цагийн тохироог харан байж шимтэн уншина" хэмээн хойшлуулсаар өдий хүрлээ. Сүүлийн гурван өдөр ажлын дараа шөнө хугаслан байж уншиж дуусгав.

Энэ түүхэн роман эгэлгүй нэгэн бүтээл болжээ. Арга ч үгүй дээ "хэдхэн жилийн өмнө Новелийн уран зохиолын шагналд нэр нь дэвшихээр яригдаж байсан" авъяас билэгт зохиолчийн бүтээл болсон хойно ийм чансаатай ном болохоос өөр яахав ээ. Ухаант ардынхаа аман зохиолын балын амтыг нэгэн жарны турш шимсэн эрхэм ах номын сандан маань оюуныхаа охийг нэрж гаргасан арз нь энэ мөн болой. Сэтгэлийн таашаал эдэлж, төрөлх хэлнийхээ яруу сайхныг биширч, оюун ухааныхаа царыг тэлж чадахуйц, Монголын бурханы шашины нэвтэрхий толь мэт гүн мэдлэгийг өгөх даацтай сайн ном болсон байна. Их Говийн догшин Ноён хутагт Данзанравжаагийн ахуй амьдрал, зан үйл, эрдэм мэдлэгийг хажуунаас нь харсан мэт тов тодорхой илэрхийлэх ялдамд тухай цагийн монгол хэлний гайхамшгийг мэдрүүлсэн бүтээл болсон гэж би бодож байна. Үг хэллэг уран, үйл явдлын хэлхээс адармаатай нарийн байхаас гадна Очирт хөлгөний зан үйл, ёс жаяг, рид хувилгаан, хүний сэтгэлийн хар цагааныг үгээр сийлсэн ажээ. Улааны шажны уламжлалыг хэрхэн хахин хавчиж байсан, Манжийн хааны удаа дараагийн хорлолыг хэрхэн даван туулсныг айхтар нарийн гаргаж өгүүлсэн байна. Аврага могойн зулайн чадманийг хэрхэн авах талаар бичсэн хэсэгт билгүүн номч эрдэмтэн Л.Хүрэлбаатар агсны дүр шууд сэтгэлд тодорч байна. Алша лхаарамба Агваандандар, Их хүрээний хамба Агваанхайдав нарын харилцааг уран нарийн илэрхийлжээ. Агваанхайдав хамбын “Хажууд нь суухад хайр хүрмээр, хамаг олон шавь нарыг улаан тийш урвуулаад байгааг нь харахаар уур хүрмээр Хутагт шүү. Говьдоо л байхад таарсан дигваранз” гэсэн бодол, Ноён хутагтын “Тэнгэрт шувууны мөр үгүй гэх нь юутай үнэн билээ.” гэсэн бодол гээд үй олон уран сайхан хэллэг байна. Түүх соёлоо хайрладаг, бурханы шашины мөн чанарыг ойлгохыг хүсдэг номын мэргэн дүү нар маань энэхүү номыг заавал залж уншаарай. Нэг уншаад ойлгохгүй аваас дахин уншаарай. Түүхийн олон үнэн үйл явдлыг урнаар холбон бичсэн бүтээл тул энэ номноос сурах юм их байна. Эрхэм ах номын садан Г. Мэнд- Ооёо таны сод билгийг гүнээ биширч түүн дор даган баясму. Молхү дүү Баатар бээр үүний тул хичээвэй
Shirchin Baatar